Powered by Blogger.

In this assembly, where
even the sun is counted
amongst particles, it is
not polite to attach
importance to oneself.
RSS

पाकिजा


वेळ रात्रीची. साधारणत: १० वाजले असतील. गाडी चालवत घरी येताना लांबून जाणारी दुबईची मेट्रो दिसली. तशी ती नेहमीच दिसते. पाच डब्यांची छोटिशी गाडी. बाहेर अंधार असल्याने डब्यांच्या खिडक्यांतून उठून दिसणारा उजेड.. जशी पिटुकल्या काड्यापेटीच्या आकाराच्या, चौकोनी शेकोट्यांची माळच !

'दुबई मेट्रो' अत्यंत आधुनिक रेल्वे असल्याने हिची ना 'कूक' शिट्टी ना 'झुकझुक' आवाज.. पण अशी दुरून जाणारी, अंधारातील कुठलीही रेलगाडी पाहिली की मन न चुकता 'पाकिजा' सिनेमातच पोहोचतं. अगदी थेट.. 'ये पाव जमीं पर मत रखना, मैले हो जायेंगे..' च्या मूड मध्ये. आणि ती जर भारतातील आगगाडी असेल तर.. तो दुरून निघून हळूहळू जवळ येणारा.. पुन्हा तसाच हवेत विरत जाणारा शिट्टीचा आवाज, ती इंजिनाची धडधड.. एखाद्या तरुणीचा चुकलेला काळजाचा ठोका.. आणि 'यूही कोई मिल गया था सरे राह.... चलते चलते'
बस्स !.. दुसरं काहीच नाही. जसं अंधारातील रेलगाडी म्हणजे, फक्त आणि फक्त.. तरल romance.

पूर्वी एकदा मी हा प्रत्यय घेण्याचा प्रयत्‍न करून पाहिला होता. तेही चक्क लग्नाआधी ! मद्दामहून केलेला रेल्वेचा रात्रीचा प्रवास. पण कसचं काय.. 'प्रवास' अंगात संचारलेली- बाजीप्रभू देशपांड्यांच्या आवेशात दोन्ही हातांचा किंवा हातातील सामानाचा शस्त्रांसारखा वापर करणारी माणसे.. किंचाळणारी शेंबडी पोरे, चित्रविचित्र वास, 'चाय', 'राईस प्लेट' चे पुकारे यात माझा सपशेल भ्रमनिरास झाला.. पण रात्रीची लांबून जाणारी रेल्वे आणि तरल romance यातील माझ्या मनातील दुवा आजतागायत निखळला नाही.

'पाकिजा' चित्रपटातील असाच अजून एक प्रसंग मनात घर करून गेला आहे. पुन्हा दुरून जाणारं.. अंधारातीलच.. पण ह्या वेळेस पाण्यावर तरंगत जाणारं होडकं आणि 'चलो दिलदार चलो, चांद के पार चलो' हे शब्द. आमच्या घराच्या खिडकीतून रात्री बाहेर पाहिलं की दुरून जाणा-या, पाण्यावर डुलणा-या 'ढाऊ' दिसतात. त्यांना शिडं नसतात पण असतात हेलकावे घेणारे कंदील.. माझ्या कानात मात्र लता-रफी चे सूर !

खरं तर, तो अत्यंत कृत्रीम वाटणारा नट राजकुमार, सिनेमा चौदा वर्षे रखडल्यामुळे मीनाकुमारीचे कधी अप्रतीम तर कधी उध्वस्त दिसणारं सौंदर्य.. यामुळे 'पाकिजा' या चित्रपटाबद्दल मला काहीच आत्मीयता नाही. पण या दोन romantic images मुळे तो एक कायमस्वरूपी छाप सोडून गेला एवढं नक्की !

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

ऋणानुबंध


"हे काय.. हॅरिसन कुठे ?" शेजारच्या घराचे बदलले बाह्यरूप पाहून मी गाडी पार्क करणार्‍या बहिणीला विचारले.
"गेले सोडून." मग माझ्याकडे वळून ती म्हणाली, "हॅरिसनला miss करतीयेस की त्याच्या वडिलांना?" मी नुसतीच हसले.

गेल्या वेळेस अशीच तिच्याकडे पोहोचल्यावर गाडी पार्क करताना बाहेर पाहिलं तर तिचा धाकटा लेक त्याच्या मिचमिच्या डोळ्यांच्या चायनीज मित्राला, भारतातील 'मावशी' ही संकल्पना समजावून सांगण्याचा प्रयत्‍न करीत होता. माझे कुतुहल..
"हे कोण ?"
"हॅरिसन. नवे शेजारी. अलीकडे अमेरिकेत राहाणारे अनेक चायनीज, अमेरिकन टोपण नावं घेतात, उच्चारायला सोप्पं म्हणून.".. बहीण.

दुसऱ्या दिवशी पहाटेपहाटे जाग आली. कदाचित jet lag. कदाचित रोजची सवय. बाकिच्यांना त्रास होऊ नये म्हणून मी जे नेहमी करते तेच केलं. वाफाळलेला कॉफीचा कप, एखादं पुस्तक आणि घराला जाग येई पर्यंत मुक्काम बाहेरच्या लॉनवर.

साधारण सातच्या सुमारास शेजारच्या हॅरिसनच्या घरातून खूप जोरात रागावण्याचा आवाज ऐकू आला. थोड्या वेळाने घराचे दार उघडले गेले आणि..
हॅरिसनच्या बाबांना, हॅरिसनच्या आईने घराबाहेर ढकलून दिले.. दार जोरात आपटून आतून बंद केले.

माझ्या दृष्टीने प्रसंग फारच गंभीर होता. हॅरिसनचे वडील मात्र त्यामानाने शांत. आम्ही दोघांनी एकमेकांकडे पाहिले. हसणे शक्यच नव्हते. त्यांनी नुसतेच "काय करणार... life !" अशा अर्थाने खांदे उडवले आणि लॉनवर चक्कर मारायला लागले. काही वेळाने लॉनवर आडवे झाले. एखादी डुलकीही काढली बहुतेक. साधारणत: पाऊण तासांनी त्यांनी स्वत:च्या घराची बेल वाजवली. दार उघडले गेले आणि ते आत गेले.

बहिण उठल्यावर मी हे सर्व तिला सांगितले. मग आम्ही दोघींनी, एखाद्या भारतीय नवरोबावर ही परिस्थिती येईल का? आणि आली तर तो हे सर्व कसे हाताळेल यावर अतिशय गंभीरपणे चर्चा केली.

कॉफी व पुस्तक हे माझे रोजचेच routine होते. दोन दिवस शांतपणे गेले.
तिसर्‍या दिवशी पुन्हा गेल्या वेळचाच प्रकार. आणि काय सांगू.. दर दोन-तीन दिवसांनी.. हे नेहमीचेच !

मग या सगळ्यातला गंभीरपणा सरळ नाहीसा होत गेला. हॅरिसनच्या वडिलांचे आज काय झाले, हा अगदी सहज गप्पांचा किंवा खरं तर चेष्टेचाच विषय झाला. बहिणीचा मोठा लेक तर झोपेतून उठल्याउठल्या फक्त खुणेनेच thumps up or down विचारायचा आणि उत्तर कळले की 'चलो ठीक आहे' च्या आविर्भावात बाकीच्या कामांना लागायचा.

आता तो माझा सकाळचा उद्योग झाला होता. आज 'in' or 'out' असा विचार करताकरता मी रोज जशी हॅरिसनच्या बाबांची, घराबाहेर येण्याची जशी वाटच पहायला लागले. माझ्या महिनाभराच्या मुक्कामात मी आणि ते, एकदाही, एकमेकांकडे पाहून साधे हसलो सुद्धा नाही, बोलणे तर दूरच. संवाद फक्त एकच- त्यांचे माझ्याकडे बघून दर वेळेस helplessness च्या भावनेने खांदे उडवणे. हॅरिसनच्या आईला मी, 'काळी की गोरी' हे पण पाहिले नाही.. म्हणजे ती गोरीच असणार.. पण 'काळी की गोरी' हे म्हणायची पद्धत म्हणून.

घरी परत दुबईला आले तेव्हा बहिणी इतकंच हॅरिसनच्या वडिलांना miss केलं...... आणि बहुतेक प्रत्येक वेळेस तिकडे गेले की करेन.

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

नावात काय?


आज सकाळी ६.३० ला कॉफी घेत टी. व्ही वरच्या बातम्या ऐकण्याची चूक केली. बातम्या, मग त्या वर्तमानपत्रातल्या किंवा टी. ही. वरच्या, दिवसाच्या पहिल्या काही प्रहरांमध्ये टाळलेल्याच ब-या असा माझा ठाम समज आहे.

ऐकलेली पहिलीच बातमी, "समाधान नावाच्या युवकाने एका अल्पवयीन मुलीवर बलात्कार करून तिला जाळून टाकले."
बातमी तर क्लेशकारक होतीच, पण तितकाच त्रासदायक वाटला तो व्यक्तीचं नाव व कृत्य यातील विरोधाभास. नाव 'समाधान' आणि कृत्य ? म्हणजे आपण म्हणतो की, 'नाव सोनुबाई आणि हाती कथलाचा वाळा'. पण विसंगती इतकीच असेल तर ठीक. हे काही तरी भलतेच !

तसं आपलं नाव ठेवण्याचा अधिकार आपल्या पालकांना देऊनच माणूस जन्माला येतो. पण कधी कधी फार अर्थपूर्ण नाव शोधण्याच्या प्रयत्नात पालकांकडून बराच गोंधळ होतो. तशी काही नावंही risky असतात. रुद्रप्रताप, नाजुका, रेखीव, नम्रता ही नावे निदान पाळण्यात तरी ठेवू नयेत.

एक कल्पना... पाळण्यात नाव हे 'क्ष', 'अबक', 'xyz', 'pqr' असलंच काहीतरी ठेवावं. वयाच्या १८ वर्षांनंतर त्यांची जागा अर्थपूर्ण नावांनी घ्यावी.
जसं गणितातल्या समिकरणांमध्ये (५क्ष+ ३= १८) नाही का, ते सोडवत आपण ’क्ष’ ची किंमत शोधतो,

तसं वयाच्या १८ वर्षांनंतर, आपल्या जीवनाचं समिकरण सोडवत, आपणच आपल्या 'क्ष' ला अर्थपूर्ण करायचं !

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

माझा Attachment


सद्ध्या मी आणि माझा लॅपटॉप, दोघेही मस्त चेष्टेचा विषय झालो आहोत.
तेव्हा म्हंटलं, जरा एकदा शोध घ्यावाच...
माझं आणि माझ्या 'लॅपटॉप'चं नातं नक्की आहे तरी काय?

केवळ घरात असलेल्या वॉशिंग मशीन पासून ते इलेक्ट्रिक शेव्हरपर्यंत, साधारणत: ३० एक यंत्रांपैकी एक यंत्र... एवढंच? छे, छे! काही तरीच काय? जरी ही सर्व वीजेवर चालणारी उपकरणे असली तरी, 'तो' या सगळ्यांपेक्षा वेगळा आहे.

खरं तर त्याला एकसारखं, 'लॅपटॉप', असं सर्वनामाने संबोधणे मला अजिबात पटत नाही. जरा हिणवल्यासारखं वाटतं. म्हणजे त्या अमिताभ बच्चन सारखं- 'बिल्ला नंबर ७८६' वगैरे.

उद्या ह्याने उठून, आपलं आपणंच, काही तरी भन्नाट नाव सांगण्याआधी, मला वाटतं मीच एकदा याचं रीतसर बारसं करावं. एक छानसं, गोंडस नाव ठेवावं.. इतका हा माझ्या मांडीवर मजेत पहुडलेला असतो!

म्हणून परवा सरळ भटजीबुवांची भेट घेतली. त्यांना मुहूर्त, नावाचे अद्याक्षर इ. सांगा म्हंटलं तर त्यांनी 'शांतं पापं !' म्हणत पळ काढला. आता ज्ञान प्रबोधिनीवाल्यांकडे जाते. बघू, ते काही मदत करू शकतात का?

तसा हा माझ्या आयुष्यात दहा वर्षांपूर्वीच आला. तेव्हा चांगला बाळसेदार, गुटगुटीत होता. आता जसा मोठा व्हायला लागलाय् तसा हा पण वजनाच्या बाबतीत जागरूक व्हायला लागला आहे. जास्तीत जास्त स्लीम रहण्याच्या प्रयत्नात असतो. कपडे फक्त branded च घालणार ! मग ते LG चे असोत वा HP, Dell, Acer चे. कुठल्याही outfit मध्ये कित्ती 'साजरा' दिसतो !

तब्येत मात्र याची जरा नाजूकच असते. खरं तर जन्मल्या बरोबर virus, spyware, adware, phishing च्या इन्फेक्शन्स् पासून वाचण्यासाठीचे सर्व प्रकारचे लसीकरण केलेले आहे. पण हा रोज, लेटेस्ट अपडेटचे बूस्टर डोस घेत आहे नं, याच्याकडे सतत लक्ष ठेवायला लागते. नाही तर केव्हा डोके फिरेल ते सांगता येत नाही.

बाकी याचा काही त्रास नाही. झोपायला सुद्धा थोपटणे, अंगाई या सोपस्कारांची गरज नाही. नुसतं स्लीप मोडचं बटण दाबलं की झोपतो आणि दार उघडलं की उठतो. 'अरे, झोपतो की नाही टोण्या आता!' असले प्रकार नाहीतच.

खूप साथ देतो मला. मी कुठेही जाताना सोबतीला चल, म्हंटलं की लगेच तैयार. नवरा आणि मुलगा, या दोघांनी मला 'राष्ट्रीय महिला सबलीकरण अथवा सक्षमीकरण' कार्यक्रमात नॊंदणी केल्यासारखं फारच स्वत:च्या पायावर उभे रहायला शिकवले आहे. मी बिचारी कुठली कुठली अधिकृत कामे करत जगभर फिरत असते- एकटीच. पण हा मात्र माझी पाठ मुळीच सोडत नाही. पाठीवरच्या बॅकपॅक मध्ये कसा गुपचूप बसून असतो. मग याला तुम्ही काहीही म्हणू शकता- माझ्या पाठीवरचं बि-हाड किंवा मला उर्जा देणारा ऑक्सिजनचा सिलिंडर!!

मला पण याच्या सोबतीची खूप सवय झाली आहे. आमच्या दोघांचे एक स्वतंत्र विश्व आहे. किंबहुना खरं तर असं म्हणता येईल की हा मला माझ्या स्वतंत्र विश्वाच्या 'खिडक्या' (windows) उघडून देतो. या खिडक्यांमधून माझं मन वेगवेगळ्या वाटांनी धावायला लागतं. ३ बाय ३ फुटाच्या कुठल्याही जागेत आम्ही एकमेकांसमोर बसलो की- माहितीचा, ज्ञानाचा, मैत्रीचा महासागर!!! याच्यामुळे आजुबाजूच्या परिस्थितीतून, माणसांमधून एका क्षणात अंग काढून घेण्याची कला मला जमायला लागली आहे. विमानतळांवरचे वाट पहाणे, १७-१८ तासांचे trans-Atlantic प्रवास सुसह्य झाले आहे.

नुकतीच याने माझी एक नवीन ऒळख करून दिली आहे- Facebook. या Facebook मुळे नव्या-जुन्या मित्र-मैत्रिणींचे कोंडाळे भोवती जमायला लागले आहे. एकटेपणा मनाला शिवतच नाही. मी ठरवले आहे, यमदूत आला की त्याला २ मिनीट थांबायला सांगायचे आणि पळत जाऊन स्टेटस मेसेज टाकायचा- '... is dying', आणि मग यमदूताला स्वाधीन. तरी बरं, मी आधीच 'When I Die I Give My Friends Permission To Change My Status To "Is Dead" ' हा Facebook वरचा ग्रूप जॉईन करून ठेवलेला आहे.

आता बोला! याला काय नुसते घरातले एक यंत्र किंवा नुसतं 'लॅपटॉप' या सर्वनामाने संबोधायचे?
अशक्यच. बघते, जरा चौकशी करते. ही ज्ञान प्रबोधिनीची मंडळी काहीही नावं न ठेवता, नामकरण समारंभास मदत करतात का ते? जर कार्यक्रम ठरला तर तुम्हाला नक्कीच कळवीन.

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS