घरी जाताना दूध घेऊन जावे म्हणून गाडी पहिल्या दिसलेल्या सुपर मार्केटशी थांबवली. घाईतच दुधाचा कॅन उचलला आणि check out ला आले. एक counter बंद. दुसऱ्यावरची attendant आणि एक ग्राहक यांच्यात अरबीत चर्चा की वाद... देव जाणे... काही तरी चालू होते. शांतपणे थांबून राहिले. तब्बल पाच-सात मिनिटे गेली असतील.
तेवढ्यात कुठुनसा, तिथेच काम करणारा एक तरूण आला. counter चालू केले आणि म्हणाला, "इकडे या."
या अरबस्तानात, घरापासून दूर, हा अनोळखी माणूस माझ्याशी सरळ मराठीत बोलतोय? त्याच्या गणवेषावरचे नाव पाहिले. 'सादिक अहमद'.
न राहवून विचारले, "तुम्ही माझ्याशी मराठीत बोलताय. येतं तुम्हाला?"
"हो. मस्त. ठाण्याचा नं मी."
"पण मी मराठी आहे हे तुम्हाला कसं कळलं?"
"चेहऱ्यावरचं मराठीपण काही लपतं का?".
विचारांच्या नादात गाडीपाशी आले. ड्रायव्हींग सीटवर बसून बेल्ट लावता लावता rear view mirror मध्ये वाकून, वाकून बघितलं. कुठे आहे हे चेहऱ्यावरचे मराठीपण? ना गळ्यात मंगळसूत्र, ना कुंकू, ना हातभर बांगड्या. साधं jeans, t-shirt आणि कापलेले केस. कुठलाच typical 'मराठी' साजशृंगार नाही.
की ’मराठीपण’ म्हणजे, मी मगाशी रांगेत दाखवलेली चांगल्या शब्दात 'सबुरी' किंवा स्पष्ट शब्दात 'भिडस्तपणा'?
न राहवून परत दुकानात गेले. त्याला विचारलं, हे चेहऱ्यावरचं ’मराठीपण’ म्हणजे काय? तर म्हणतो कसा, "बस्स का... ते असतंच. असं सांगता नाही येत."
माझ्या डोक्यातील किड्यांच्या वसाहतीत आणखीन एकाची भर पडली.
बेरकी, साळसूद, निरागस, हासरे, आढ्यतेखोर, प्रांजळ अशा अनेक ’पणा’ मिरवणाऱ्या चेहऱ्यांनी परतीच्या प्रवासात घेरून टाकलं. खऱ्या जगातले, FB सारख्या virtual जगातले, प्रसंगी भेटणारे, अप्रसंगी टाळावेसे वाटणारे, कितीतरी... त्यांच्यावरचे हे भाव... किती खरे? की नुसतेच आविर्भाव? की हे भाव म्हणजे बघणाऱ्याचे perception... सापेक्ष.
कुठे तरी वाचलं होतं, 'You can take a person out of his country, but not the country out of the person.' ... इथे चेहऱ्याचं वांशिक मूळ असणार.
असंही म्हणतात की 'चाळिशी नंतरचा चेहरा हा तुमचा खरा चेहरा असतो.' ... म्हणजे चेहऱ्यावरचे भाव ही माणसाची आयुष्यभराची कमाई तर.
की शांताबाई म्हणतात तसं... ’हे रान चेहऱ्यांचे माझ्या सभोवती....... हे रान चेहऱ्यांचे घेरीत मज ये असे, माझ्याही चेहऱ्याची मजला न शाश्वती.’
मी आणि माझ्या डोक्यातली ever increasing entropy !!!
