'विचारांचे घाऊक व किरकोळ व्यापारी. येथे फक्त स्वच्छ आणि सुंदरच विचार मिळतील.'
--------------------------------------------------------------------------------
“हे काय आहे ? नाही, मी पाटी वाचली आहे… पण अर्थ कळला नाही.”
“जे लिहिलं आहे नमकं तेच. आम्ही विचार आणि त्याच्या accessories विकतो. तुम्हाला हवा आहे एखादा ? ”
“No, thanks. पण कुतुहल म्हणून… काय भावाने विकता हो हे, 'विचार' ? ”
“ते अनेक गोष्टींवर अवलंबून आहे. सर्व प्रथम म्हणजे तुमची बौद्धिक दिवाळखोरी किती हे तपासले जाते. ती जितकी जास्त तितके विचार स्वस्त. ”
“आणि ती मोजायची कशी ? ”
“तसं ते अवघड आहे. पण एक guideline म्हणून.. तुम्ही काय-काय करता हे आम्ही पाहतो.
म्हणजे जर तुम्ही राजकीय पुढारी, वृत्तवाहिन्यांचे संपादक, मालिकांचे कार्यकारी निर्माते, चमत्कारी बाबा वगैरे असाल तर तुम्हाला सर्व विचार फुकट.
तुम्ही जर प्राध्यापक असाल तर तुम्हाला कुठलाच विचार स्वतंत्रपणे करायची गरज नाही. दुसऱ्यांचे विचार उत्तम पद्धतीने मांडता यावे लागतात. तेवढं add-on skill घेतलं की झालं.
आणि जर तुम्ही FB किंवा Whatsapp वरचे किडे असाल तर 'कोई भी चिज उठाओ.. ' style सर्व पुस्तकी philosophical विचार क्षुल्लक किमतीत. कारण त्यांचा प्रत्यक्षात वापर करणे, त्यांना सत्यतेची कसोटी लावणे वगैरे, हा तुमचा प्रांत नाही. तुम्हाला ते फक्त copy-paste करायचे असतात.”
“पण मग 'स्वतंत्र' विचार करणाऱ्यांचे काय ?”
“तसा कुठलाच विचार स्वतंत्र नसतो. जन्मापासून अवतीभवती होणारी अखंड बडबड.. आपले विचार घडवत असते. यात पालक, शाळेतला अभ्यासक्रम, तो पोचवणारा शिक्षक, TV, राजकीय परिस्थिती, 'paid news' देणारी वर्तमानपत्रं… थेट घरात होणाऱ्या एखाद्या पूजेनंतर सांगितली जाणारी कहाणी.. हे सर्व आलं.
...... आणि या पलीकडे जाणाऱ्या एखाद्याला हे दुकान दिसंतच नाही.”
“हे भलतंच आहे सगळं ! मग हा घाऊक आणि किरकोळ.. हा काय प्रकार आहे ? ”
“जर तुम्हाला स्वत:ला अंमलात आणायचा असेल तर अशा विचाराला आम्ही single user समजतो. तो किरकोळ भावाने. आणि तो जर समाजमनाला द्यायचा असेल तर तो घाऊक भावाने मिळेल.
मग तुमचं काय ? ”
“नाही, मी अगदी सामान्य माणूस आहे. मी यातलं काहीच करत नाही. ”
“मग तुम्हाला फक्त 'सारासार विचार' आवश्यक आहे आणि तो आहेच तुमच्याकडे. फक्त activated नाही. तो तेवढा करा म्हणजे झालं. ”
