Coffee Break

Showing posts with label वैचारीक. Show all posts

एक स्पर्श...

Posted by Alka Vibhas | Labels: Featured, Marathi, गप्पा, प्रासंगिक, मराठी, ललित, वैचारीक, सहजच, स्वगत

एक स्पर्श..	जीवनाचा... चिमुकला, लुसलुशीत... कुशीत वाढणारा.
एक स्पर्श..	सुरकुतल्या, थरथरत्या हातांचा... उबदार क्षमेचा.
एक स्पर्श..	कोऱ्या करकरीत कागदावरील छापील अक्षरांचा... उत्सुकता वाढवणारा.
एक स्पर्श..	वाकून केलेला, सश्रद्ध, आशादायी... त्या निराकाराच्या मूर्त रूपास.
एक स्पर्श..	नाळ तुटण्याआधीपासून ओळखीचा... मायेने ओथंबलेला.
एक स्पर्श..	मूल्य असलेल्या कागदांचा. भौतीक अस्तित्वाच्या प्रश्नांची उत्तरं घेऊन येणारा.
एक स्पर्श..	गर्भ रेशमी पदराचा... खानदानी, शालीन... आदराने मान आपसूक झुकवणारा.
एक स्पर्श..	कातर संधीप्रकाशातील गूढ सावल्यांचा... काळजाचा ठोका चुकवणाऱ्या भीतीचा.
एक स्पर्श..	गर्दीतला... असभ्य, किळसवाणा, अपवित्र.
एक स्पर्श..	निखळ, सुंदर मैत्रीचा... स्‍त्री-पुरुष भेदाभेद निर्थक ठरवणारा.
एक स्पर्श..	चमकत्या, झळाळत्या धातुचा... मोहमयी.
एक स्पर्श..	लख्ख... मनातला अंध:कार नाहीसा करणाऱ्या ज्ञानाचा.
एक स्पर्श..	काळ्याभोर सृजनतेचा. आकाशाला गवसणी घालू पाहताना पायाखालील भक्कम आधाराचा.
एक स्पर्श..	चांदण्याचा... दिल्या-घेतल्या वचनांचा, जन्मसोबतीचा.
एक स्पर्श..	वरवर कठोर... शिस्त, धाक असल्या शब्दांच्या आडून दिलेल्या अनुभवी सल्ल्यांचा.
एक स्पर्श..	हरवलेला... आठवांच्या तुडुंबात बुडून धूसर होत गेलेला.
एक स्पर्श..	थंड... निर्वाणीचा. पारलौकिकाच्या दिशेने घेऊन जाणारा.

वाफ

Posted by Alka Vibhas | Labels: Featured, Marathi, अनुभव, गप्पा, प्रासंगिक, मराठी, ललित, वैचारीक, सहजच, स्वगत

समोरच्या पातेल्यात भाजी शिजत होती. तिचं ते खदखदणं तिच्या भोवती आणखीनच वाफ निर्माण करत होतं. त्या गच्च साठलेल्या वाफेचा दाब वरचं झाकण मुकाट सहन करण्याच्या प्रयत्नात... पण तो ताण असह्य झाला की ते बापडं किंचित उडी मारायचं आणि आतल्या थोड्याशा वाफेला बाहेर जाऊ द्यायचं. ना त्या वाफेला धग जास्त ना जोर. नुसती मधुनच 'बुडुक' करून बाहेर पडणार. कुणाला दुखावण्याची क्षमताच तिच्यात नव्हतीच.
..... हे सगळं कसं घरातल्या एखाद्या गृहीत धरलेल्या स्त्री सारखं. तिचा वैताग, अस्वस्थता ती शक्यतो आतल्याआतच ठेवणार. बाहेर पडेल तेव्हासुद्धा 'minor irritation' च्या पलीकडे त्याचं कुणालाच महत्त्व नाही.

शेजारीच प्रेशर कुकर. त्यातल्या वाफेचं वागणं पण त्याच्याच सारखं भारदस्त. उगीच अधेमधे बाहेर पडणार नाही. आतल्या आत शांतपणे जमत राहील. पण जेव्हा बाहेर पडेल तेव्हा मात्र जोरात. आवाज करत. सगळं घर दणाणून सोडत. तरीही केव्हा थांबायचं हे ह्या वाफेला पक्कं माहिती. हिचा safety valve शक्यतो उडत नाही.
..... जशी कुटुंबातली एखादी ज्येष्ठ व्यक्ती. कुठे, केव्हा, किती आवाज चढवायचा यावर संपूर्ण ताबा.

तिस-या शेगडीवरच्या तव्यावर पोळी. हिच्या वाफेला फारसा जोर नाही. पण कुठुन, कधी बाहेर पडेल ते सांगता येत नाही. चटका लावून जाणं हिला चांगलं जमतं. मग हात पाण्याखाली गेला तरी झालेल्या जखमेची हुळहुळती जाणीव बराच वेळ रहाणार. ही मात्र करूनसवरून नामानिराळी.
..... जशी एखादी चंट, तैयार, सगळ्यांना पुरून उरणारी ठमाकी. या unpredictable, hurting nature मुळे सगळे हिच्याशी जपून वागणार.

प्रत्येक वाफेची बाहेर पडण्याची पद्धत वेगळी, परिणाम वेगळा. पण बाहेर पडणं मात्र आवश्यक.

माणसाचं खदखदणारं मन. तिथं साचणारी वाफ.. तिचाही निचरा होणं नितांत गरजेचं. नाही तर काही काळाने depression चा स्फोट किंवा करपलेलं मन !!
पण त्या वाफेची बाहेर पडण्याची पद्धत, हा मात्र ज्याचा त्याचा choice.

Related posts : एक स्पर्श

Read User's Comments13

Sorted (2)

Posted by Alka Vibhas | Labels: Marathi, अनुभव, गप्पा, प्रासंगिक, मराठी, ललित, वैचारीक, सहजच, स्वगत

मध्यंतरी एकदा अनघानं एक प्रश्न मांडला होता. म्हणजे असे प्रश्न तिला आणि मला सततच पडत असतात. म्हणाली, "झाडांच्या कुंड्यांचं एक बरं असतं. किडे झाले की कुंडी खिडकीच्या जवळ, सूर्याच्या प्रकाशात ठेवली की ते निघून जातात. पण डोक्यातल्या किड्यांचं काय ? "

मी ही असंच उत्तर ठोकून दिलं होतं. "डोक्याचंही बहुतेक तसंच असावं. 'ज्ञानाचा प्रकाश' पडला तर त्या किड्यांची गच्छंती."

हे उत्तर दिल्यापासून सारखं guilty वाटतंय्‌. उगीच काही तरी बरळल्या सारखं किंवा अध्यात्मिक पोपटपंची केल्या सारखं. का बोललो आपण असं? मुळात गरजच काय होती असं पुस्तकी उत्तर देण्याची? आणि अनुभवाचं काय? आपल्या डोक्यातल्या किड्यांची वसाहत तर वाढता वाढता वाढे अशीच. मग कसला हा ढुढ्ढाचार्याचा आविर्भाव ?
एका सहज संभाषणातून सुरू झालेला... 'आपुलाची वाद आपणांसी', continued...

काल एका मित्राच्या घरी गेले. घरात नेहमीची नसलेली शांतता. लेकीला नुसत्या नजरेनंच विचारलं, "काय झालं ?"

"बाबा मन्यावर चिडलाय. अभ्यास करत नाही म्हणून. कुणीही त्याच्याशी बोलायचं नाही असं सांगितलंय्‌."
एकटा पडला असेल बिचारा असा विचार करत दुसरीतल्या मन्याच्या खोलीत डोकावलं. पुस्तक-वही-पेन्सील यांच्याशी जुळवून घ्यायचा प्रयत्न करत त्याने माझ्याकडे पाहिलं आणि शांतपणे म्हणाला, "कुणी आपल्याशी बोललं नाही तर आपण काही मरत नाही. फक्त आपल्याला काही वेळ ऐकू येत नाही. एवढंच."

त्या क्षणी तो एवढासा जीव माझ्यापेक्षा किती तरी sorted वाटून गेला.

Related posts: Sorted ?, Sorted (3)

Read User's Comments7

Sorted ?

Posted by Alka Vibhas | Labels: Featured, Marathi, अनुभव, गप्पा, प्रासंगिक, मराठी, ललित, वैचारीक, सहजच, स्वगत

"एकदा नं डोकं आवरायला काढलं पाहिजे. नुसताच पसारा झालाय. सगळा वैचारीक गोंधळ."
"ते शक्य नाही.. त्यासाठी आधी तुला पसाऱ्याच्या definition पासून सुरुवात करायला लागेल."
"???"
"एखादी वस्तू त्याच्या जागेवर नसणं म्हणजे पसारा... बरोबर?"
"हो. तेच तर झालंय. सगळे कसे अस्ताव्यस्त, विखुरलेले विचार."
"पण त्यांच्या अशा ठरलेल्या जागा असतातच कुठे?"
"हं. कमीत कमी नासके, कुजके, खराब काढून तरी टाकता येतील."
"असं वाटतं तुला ? खरं सांगतो, विचारांचं मांजरासारखं असतं. घरात नको म्हणून कितीही दूर सोडून आलं तरी आपण घरी पोहोचायच्या आत ते आपल्या घरात."
"मग काही सुजलेले, bloated.. अवास्तव महत्व मिळाल्याने गर्विष्ठ झालेले.. त्यांची तरी हवा काढून घेते."
"ती जागा दुसरे भरून काढतील. म्हणजे विचारांची पिलावळ आणखीनच वाढणार."
"कमीत कमी sorting तरी?"
"ते कसं? त्यासाठी तुला प्रत्येकावर एक आणि फक्त एकच लेबल लावायला लागेल आणि त्यांना एका जागी ठेवायला लागेल. एकच लेबल लावणं अवघड आहे पण एक वेळ जमेल. एका जागी ठेवणं ? सगळेच विचार भरकटणारे..."

माझा बौद्धिक गुंता आणखीनच वाढवून तो निघून गेला.

Disclaimer

Posted by Alka Vibhas | Labels: Marathi, अनुभव, गप्पा, प्रासंगिक, मराठी, ललित, वैचारीक, सहजच

एक सात-आठ वर्षांचं पिल्लू. अमेरिकेतून सुट्टीसाठी आलेलं. एक छोटिशी सायकल चालवताना स्वत:तच मग्न. तिथेच त्याच्यापेक्षा तीन-चार वर्षांनी लहान एक छकुली त्याच्याकडे आसुसल्या नजरेने पहात उभी. तो जे काय करतोय त्याचा आनंद आपण घेऊ शकत नसल्याचे भाव चेहर्‍यावर. तेवढ्यात कुणीतरी म्हणालं, "अरे पिल्लू, एकटाच काय चक्कर मारतोस, छकुलीला पण घे नं, double seat."

तो जरा विचारात पडला. मग Ok म्हणाला. काहीतरी पुटपुटत सायकल थांबवली. स्वत:शीच बोलत म्हणाला, "I think I should make her sign some kind of a waiver. Who knows, if she falls down... she may sue me." मी स्तब्ध.

विश्वास न बसल्याने वाटलं पुन्हा एकदा विचारावं. "पिल्लू, come again."
"Oh! You are listening. No isuues. I was just venting".
मी अक्षरश: frozen. अजून आयुष्यात जबाबदारी म्हणजे काय, याचा काडीमात्र अंदाज नाही. पण कशाला जबाबदार नाही, किंवा खरं तर जबाबदार न रहाण्यासाठी काय करावे लागेल, हे मात्र नक्की माहिती.

मग जरा जास्त खोलात जाऊन विचार करण्याचा प्रयत्न केला... ह्या disclaimers ची कल्पना नीट समजावून घेतली. आणि मस्त !!! अवतीभवतीची 'असं कसं?' म्हणून पडणारी बरीचशी कोडी सहसा उलगडली.

थोडक्यात, एकदा कायद्याच्या चौकटीत या disclaimers ची बाजू पक्की केली, की आपल्या कृतीच्या होणा-या कुठल्याही परिणामांना आपण जबाबदारच नसतो.
तो परिणाम हा भोगणा-याचा 'choice' ठरतो... हे छान समजलं.

त्यामुळे TV वरच्या वाहिन्या, घराघरात सहकुटुंब बघितल्या जाणा-या कार्यक्रमांच्या promos च्या नावाखाली, बिभत्स दृष्यांचा मारा करण्याचे धाडस कशा करतात...
वित्तीय संस्थांनी जाणिवपूर्वक, अवाजवी गुंतवणूक केली व संपूर्ण जागास वेठीस धरले. यातून त्या कशा नामानिराळ्या राहिल्या ...
CWG च्या ढिसाळ नियोजनाची, संलग्न भ्रष्टाचाराची, प्रत्यक्ष अथवा नैतीक अशी कुठलीच जबाबदारी सुरेश कलमाडींची कशी नाही ...
किंवा एखाद्या राजकीय नेत्याला निवडून देताना, त्याला मत देणे म्हणजे.. एका अर्थाने त्याने दिलेल्या 'उत्तरदायकत्वास नकार (*)'.. यावर शिक्कामोर्तब करणे कसे असते.. असं बरंच काही..

पण शेवटी हा विचार तरी उरतोच ... आपल्या जन्मा बरोबरच आपल्याशी निगडीत असलेल्या एका fine print चं काय? ज्यात लिहिलेलं असतं .... 'माझ्या आयुष्याला मी आणि फक्त मीच जबाबदार आहे.'
इथे तर कुठलेच disclaimer चालत नाही !

Disclaimer:
(*) - 'उत्तरदायकत्वास नकार' हे disclaimer या शब्दाचे मराठीत अधिकृत भाषांतर आहे. या संदर्भातील कुठल्याही दुमतास मी जबाबदार नाही.

Read User's Comments6

नीरव

Posted by Alka Vibhas | Labels: Marathi, अनुभव, गप्पा, प्रासंगिक, मराठी, ललित, वैचारीक, सहजच, स्वगत

सकाळी ६.३० ते संध्याकाळी ७.३० घरी कुणीच नसतं. घर ३०व्या मजल्यावर. खालच्या रस्त्यावरचे आवाज नाहीत... शेजारच्या मस्जिदीतले पुकारे नाहीत… असते घर भरून राहिलेली शांतता आणि मी.

अचानक गेल्या १० वर्षात न घडलेली गोष्ट घडली. वीज गेली. आणि पूर्वी आवाजाचा स्टोव्ह बंद झाला की जसं वाटायचं, तसं झालं. AC + firidge + etc असा एक collective humming sound बंद झाला… म्हणजे ती शांतता नव्हतीच तर... त्या शांततेही एवढा गोंगाट होता !

आता एरव्ही न ऐकू येणारे आवाज ऐकू यायला लागलेत... लॅपटॉपचा फॅन... बरं झालं… त्याची बॅटरीच संपली… हे घड्याळ… नकोच त्याची टिकटिक... बंदच करावं… आता हे काय?... पुस्तकावर दिलेला ताल... मनातल्या गाण्यावर... ही कधी लागली सवय? ... बंद करायला हवी... आता तरी 'नीरव' शांतता ?

हं !… आता डोक्यातले विचार कलकलाट करायला लागलेत. मेले फारच झालेत. थोडे कमी करायला हवेत... आणि 'तो' एक विचार तर फारच घोंघावणारा... नानाच्या 'एक मच्छर' सारखा… त्याचा पहिल्यांदा खातमा केला पाहिजे... त्यात ही कसली धडधड ?… माझ्याच काळजाची की… ती कशी बंद करणार ?

चला… 'ती' नीरवता बहुतेक 'ही' धडधड थांबल्यावरच.................. !!

Read User's Comments11

कोण म्हणतं टक्का दिला ?

Posted by Alka Vibhas | Labels: Marathi, अनुभव, गप्पा, प्रासंगिक, मराठी, ललित, वैचारीक, सहजच

फार लहानपणी आम्ही मुली एक खेळ खेळायचो. 'फार' म्हणायचे कारण की नीटसं आठवत नाही... इतक्या लहानपणी. सगळ्या मुलींनी गोल करून बसायचे. एक टाळी आपण वाजवायची. दुसरी, एकेका हाताने दोन्ही शेजारणींना एकदमच द्यायची. हे करताना कुणीतरी चालू करायचे...

"कोण म्हणतं टक्का दिला?" मग पुढचीचं नाव घेत म्हणायचे, "कुंदा म्हणते टक्का दिला." मग कुंदाला विचारायचे, "का ग कुंदा टक्का दिला?" यावर कुंदा विचारणार, "कोण म्हणतं टक्का दिला?" "मंदा म्हणते टक्का दिला" "का ग मंदा टक्का दिला?" ................ चालूच... एकीने दुसरीचे नाव घेत पुढे.

हा खेळ का खेळायचा? यात कोणी out कसं होत नाही? खेळ थांबवताना कोणावर आणि का थांबायचे? हे प्रश्न डोक्यात येण्याइतके काही आम्ही आलिकडच्या मुलांसारखे चंट नव्हतो. पुढे मोठं झाल्यावर कधी हे विचार मनात आले, पण त्यांचा फारसा पाठपुरावा केला गेला नाही. पण अगदी अलिकडेच मला या खेळाचे महत्व... नाही, खरं तर उपयोग खूप प्रकर्षाने जाणवायला लागला आहे.

आपण मोठी माणसं इतक्या सहजतेने, लीलया हा खेळ खेळतो की जसा तो रक्तातच भिनलाय. फक्त त्याचं नाव बदललंय. आता त्याला आपण 'blame game' म्हणतो. बघा नं...

Anderson ला भारतातून कोणी जाऊ दिले? ... "का रे कलेक्टर जाऊ दिले?"... "कोण म्हणतो मी जाऊ दिले? ते तर अर्जुनने जाऊ दिले"... "का रे अर्जुन जाऊ दिले?"... "कोण म्हणतो मी जाऊ दिले? ते तर राजीवने जाऊ दिले." ...................चालूच. पुन्हा हा game कधी संपतो, कुणावर संपतो हे लक्षात यायच्या आत नवीन game सुरू.

महत्वाची गोष्ट अशी की फक्त राजकारणीच नाही तर आपण सगळेच कुठल्या न कुठल्या स्तरावर हे करतच असतो. आरुषीची हत्या कोणी केली?, २०-२० विश्वचषक स्पर्धेत भारताचे पानिपत का झाले?....ते थेट कौटुंबीक कलहांपर्यंत... "मी तर असं म्हणालेच नाही, तोच म्हणाला."... "का रे तू असं म्हणाला?... "कोण म्हणतं टक्का दिला?".....................

Read User's Comments8

नावात काय?

Posted by Alka Vibhas | Labels: Marathi, अनुभव, गप्पा, प्रासंगिक, मराठी, ललित, वैचारीक, सहजच, स्वगत

आज सकाळी ६.३० ला कॉफी घेत टी. व्ही वरच्या बातम्या ऐकण्याची चूक केली. बातम्या, मग त्या वर्तमानपत्रातल्या किंवा टी. ही. वरच्या, दिवसाच्या पहिल्या काही प्रहरांमध्ये टाळलेल्याच ब-या असा माझा ठाम समज आहे.

ऐकलेली पहिलीच बातमी, "समाधान नावाच्या युवकाने एका अल्पवयीन मुलीवर बलात्कार करून तिला जाळून टाकले."
बातमी तर क्लेशकारक होतीच, पण तितकाच त्रासदायक वाटला तो व्यक्तीचं नाव व कृत्य यातील विरोधाभास. नाव 'समाधान' आणि कृत्य ? म्हणजे आपण म्हणतो की, 'नाव सोनुबाई आणि हाती कथलाचा वाळा'. पण विसंगती इतकीच असेल तर ठीक. हे काही तरी भलतेच !

तसं आपलं नाव ठेवण्याचा अधिकार आपल्या पालकांना देऊनच माणूस जन्माला येतो. पण कधी कधी फार अर्थपूर्ण नाव शोधण्याच्या प्रयत्नात पालकांकडून बराच गोंधळ होतो. तशी काही नावंही risky असतात. रुद्रप्रताप, नाजुका, रेखीव, नम्रता ही नावे निदान पाळण्यात तरी ठेवू नयेत.

एक कल्पना... पाळण्यात नाव हे 'क्ष', 'अबक', 'xyz', 'pqr' असलंच काहीतरी ठेवावं. वयाच्या १८ वर्षांनंतर त्यांची जागा अर्थपूर्ण नावांनी घ्यावी.
जसं गणितातल्या समिकरणांमध्ये (५क्ष+ ३= १८) नाही का, ते सोडवत आपण ’क्ष’ ची किंमत शोधतो,

तसं वयाच्या १८ वर्षांनंतर, आपल्या जीवनाचं समिकरण सोडवत, आपणच आपल्या 'क्ष' ला अर्थपूर्ण करायचं !

Read User's Comments7

Coffee Break

with alka

About Me

भेट क्रमांक

Blog Archive

विशेष

आरसा

आठवणीतली गाणी

Copyright

Labels

मराठी ब्लॉगर्स

एक स्पर्श...

वाफ

Sorted (2)

Sorted ?

Disclaimer

नीरव

कोण म्हणतं टक्का दिला ?

नावात काय?