Powered by Blogger.

In this assembly, where
even the sun is counted
amongst particles, it is
not polite to attach
importance to oneself.
RSS

लडाख calling


जुले (Juley)……. लडाखी भाषेत- नमस्ते !!
La म्हणजे Pass (खिंड). Dakh म्हणजे land.
लडाख म्हणजे Land of Passes.

अर्थातच निसर्ग या संपूर्ण भागावर अधिराज्य गाजवतो. हिवाळ्यात -४० अंशांपर्यंत जाणारे तापमान आणि तब्बल २०,००० फुटांहून अधिक उंच जाणारे पहाड, वाळवंटी जमीन, loose rocks.. यामुळे हे स्वाभाविकच आहे.
पण खरा सलाम आहे तो ही सगळी आव्हानं तितक्याच निधड्या छातीने झेलीत, त्यांच्याशी सामना करणार्‍या दोन संस्थांना..
एक ’सीमा सडक संघटन’- Border Road Organisation आणि दुसरी भारतीय लष्कर.
या दुर्गम भागातील रस्ते सतत वाहते ठेवण्याची जबाबदारी त्यांच्याकडे आहे. सातत्याने होणार्‍या avalanches, दरड कोसळणे, यामुळे त्यांच्या कामात खंड तो नाहीच.

NH1 लेह - श्रीनगर महामार्ग, ही या विभागाची धमणी आहे. १९६५, १९७२ आणि १९९९ या तिन्ही युद्धांमध्ये सीमेपलिकडून, ह्याच्या काही भागावर कब्जा मिळवायचा, जेणेकरून लष्कराची रसद तोडली जाईल, असा प्रयत्‍न प्रामुख्याने केला गेला होता.
हे रस्ते बांधताना आणि त्यांना वाहतुकीस योग्य ठेवताना सैन्याचे अनेक जवान आणि BRO चे इंजिनियर्सनी देह ठेवला. त्यांच्या स्मरणार्थ रस्त्याच्याकडेने लावलेले दगड हे मैलांच्या दगडांसारखेच विखुरलेले आहेत.

कारगील शहरातील war memorial हे फक्त लष्करासाठी खुले आहे, सर्वांसाठी नाही. पण आम्ही दोघं केवळ तेवढ्यासाठी कारगीलपर्यंत गेल्याने तिथल्या station chief ने आम्हाला आत जाण्याची खास परवानगी दिली. त्यांना मनापासून धन्यवाद. त्यांनी आम्हाला डोळ्यांना सहज दिसणार्‍या, समोरासमोरील टेकड्यांवरच्या, भारत आणि पाकिस्तान.. अशा दोन्ही निरिक्षण चौक्या दाखवल्या. पूर्वी न ऐकलेली या युद्धांविषयीची माहिती सांगितली.. आणि ‘युद्धस्य कथा रम्या !’.. ¬एवढाच काय तो आपला युद्धांशी संबंध.. अशी तीव्र कळ नंतरच्या प्रवासात तिथल्या थंडीपेक्षा जास्त बोचत राहिली. तिथल्या तिरंग्यापुढे नतमस्तक होताना नेमके काय वाटले ते शब्दात सांगणे अवघड. छायाचित्रणास परवानगी नसल्याने ते करता आले नाही.

येथे एक विशेष नमूद करण्यासारखी गोष्ट म्हणजे, जिथे कॅप्टन विक्रम बात्रांचा फोटो.. त्यांची शौर्यगाथा लिहिली आहे, त्याखाली एक जापानी म्हण लिहिली आहे..
’Death is lighter than a feather, duty is heavier than a mountain.’

लेहचे war memorial मात्र सगळ्यांसाठी खुलं आहे. तिथे छायाचित्रण करता येते. इथे १९९९ मधील युद्धात सीमेपलिकडील लोकांची ताब्यात घेतलेली शस्त्रास्त्रे, war log, वैयक्तीक नोंदवही.. असं बरंच काही इथे संग्रहीत आहे.

Pangong lake-
नितळ, आदिम, प्रशांत, निळंशार, समाधीस्त..
युगानुयुगे तपश्चर्या करणार्‍या एखाद्या ध्यानमग्न ऋषीसारखं. आपल्या अंगी विनम्रता आपसूक जागवणारं..
त्याच्याकडे नुसतं बघत रहावं.. आपलं असणं त्याच्या खिजगणतीतही नसावं.. त्याच्या शांततेवर एकही तरंग उठणार नाही याची काळजी घेत, हलकेच, परत फिरावं..
समुद्रसपाटीपासून १४,२७० फुटांवरील हे एकमेव खारं पाण्याचं सरोवर. याचा ७०% भाग चीनमधे आहे.

Khardung-La-
ऑक्टोबर.. लडाख मधील हिवाळ्याची सुरुवात आणि प्रवासी मौसमाची समाप्ती. त्याचा फायदा असा की १८,३८० फुटांवरील या रस्त्यावर आत्ता बर्फ आहे. ऐन उन्हाळ्यात असतोच असं नाही. Khardung-La हे दोन हजार वर्ष जुन्या चीन ते इस्तंबूल या silk route वर येते.
Commercial aircrafts उडतात त्याच्या अर्ध्याहून अधीक उंचीवर आपण असतो आणि हसावे की रडावे हे कळत नाही.. इथेही हलदीरामची आणि लेहर कुर्कुरेची रिकामी पाकिटे पडलेली होती.

Buddhist monasteries हा येथील नागरी जीवनाचा अविभाज्य भाग आहे. अकराव्या शतकातील दोन monasteries पाहिल्या..
सुंदर कॉमेंट्रीसह चाललेली क्रिकेटची मॅच पाहिली..
आमची स्थानिक व्यवस्था पाहणारा... मनय, याच्या मुळे लडाखी वेषात चाललेलं एक लग्न पहाता आलं..
लडाखी स्त्रीया खूपच स्वयंपूर्ण आणि आत्मविश्वासू आहेत हे पाहून मनस्वी आनंद झाला..
लष्कर आणि नागरिकांमध्ये येथे असलेला मैत्रीभाव जाणवला..

लडाख सध्या हिवाळ्याच्या तयारीला लागलंय. यात लष्करही आलं. त्यात महत्वाचे म्हणजे इंधन साठा. छोट्या पाड्यांवरील घरोघरी शेणगोळे साठवणे चालू आहे आणि लष्करासाठी २५-२५ पेट्रोल टॅंकर्सचे अनेक ताफे चाललेत. २५ ऑक्टोबर नंतर लेहमध्ये स्थानिकांव्यतिरिक्त बाहेरचं फारसं कोणी नसेल.

महत्वाचे-
येथे प्रवास करताना काही काळजी घेणे आवश्यक आहे.
सगळ्यात महत्वाचे म्हणजे प्रवास सुरू करण्याच्या आधी एक दिवस Diamox ही गोळी सुरू करावी. अती उंचावरील हवेचा कमी दाब व त्यामुळे मिळणारा कमी प्राणवायू (acute mountain sickness) यासाठी हे आवश्यक आहे.
पहिल्या दिवशी trekking अजिबात करू नये. नंतर दर दिवशी थोडे-थोडे करून अंतर वाढवत जावे.

* Photos by Aashay
* All photos


  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

जीना


वसंत बापट...... काल जन्मदिन.
स्वातंत्र्य सैनिक, प्राध्यापक, ’साधना’ साप्ताहिकाचे संपादक, राष्ट्र सेवा दलाच्या पथनाट्यांतून लोककलांची जोपासना करणारे वसंत बापट.

गीतकार बापट.... विषयांचे इंद्रधनुष्य पेलणारे.
‘गगन सदन तेजोमय’ अशी प्रार्थना करणारे बापट.
‘या पाण्याची ओढ भयानक’ हे आत्मघाती मार्गावरचे मनोगत सांगणारे बापट.
‘सदैव सैनिका पुढेच जायचे’ ही स्फूर्ती देणारे बापट.
‘येशिल येशिल राणी, पहाटे पहाटे येशील’ असं अत्यंत लाडिक्पणे विचारणारे बापट.
‘छडी लागे छम छम’ चा बालवयीन खोडकरपणा जपणारे बापट.
‘लाल बत्‍ती हिरवी झाली, आली कोकण गाडी’ हे थेट आगगाडीच्या ठेक्यात लिहिणारे बापट.
‘अजून त्या झुडुपांच्या मागे’…. ‘देह मंदिर चित्‍त मंदिर’ .... ‘या बकुळीच्या झाडाखाली’ ....

आणि कवी वसंत बापट.


जीना....

कळले आता घराघरांतुन
नागमोडीचा जिना कशाला
एक लाडके नाव ठेवुनी
हळूच जवळी ओढायाला

जिना असावा अरुंद थोडा
चढण असावी अंमळ अवघड
कळूनही नच जिथे कळावी
अंधारातील अधीर धडपड

मूक असाव्या सर्व पायऱ्या
कठडाही सोशीक असावा
अंगलगीच्या आधारास्तव
चुकून कोठे पाय फसावा

वळणावरती बळजोरीची
वसुली अपुली द्यावी घ्यावी
मात्र छतातच सोय पाहुनी
चुकचुकणारी पाल असावी

जिना असावा असाच अंधा
कधि न कळावी त्याला चोरी
जिना असावा मित्र इमानी
कधि न करावी चहाडखोरी

मी तर म्हणतों- स्वर्गाच्याही
सोपानाला वळण असावे
पृथ्वीवरल्या आठवणींनी
वळणावळणावरी हसावे


  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

शाळा


कितीतरी कित्‍ते शाळेत गिरवले असतील.
कितीतरी धडे शिकवले गेले असतील.
कित्‍ते गिरवण्याने अक्षराला वळण लागलं, हे खरं.
काही धडे फक्‍त समजले.. उमजले कधीच नाहीत.
पण ती शाळा होती आणि अभ्यास हा शब्द, 'पाठांतर' या शब्दाला समांतर जात होता.
लेखी, तोंडी परीक्षा करत शाळा संपली.

म्हणजे, फक्त तसं वाटलं.
शाळेतल्या बाईंची जागा अनुभवांनी घेतली आणि शाळा चालूच राहिली.
त्यातील काही धडे आपणहून, आवड म्हणून शिकले.
काही शिकवले गेले, शिकावेच लागले.
काही मात्र कितीवेळा शिकवले गेले तरी डोक्यात शिरतच नाहीत.
जसा २९ चा पाढा.

शाळेनंतरच्या प्रवासात मला वळण लावणार्‍या,
माझी सतत ’शाळा’ घेणार्‍या माझ्या अनुभवांचे आज गुरुपौर्णिमेच्या दिवशी खास आभार.

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

मराठी



जैसी हरळांमाजि रत्नकिळा ।
कि रत्नांमाजि हिरा निळा ।
तैसी भासांमाजि चोखळा । भासा मराठी ॥

जैसी पुस्पांमाजि पुस्पमोगरी ।
कि परिमळांमाजि कस्तुरी ।
तैसी भासांमाजि साजिरी । मराठिया ॥

पखयांमधे मयोरू । वृखियांमधे कल्पतरू ।
भासांमधे मानु थोरू । मराठियेसि ॥

तारांमधे बारा रासी । सप्त वारांमधे रवी-ससी ।
या दिपिचेआं भासांमधे तैसी । बोली मराठिया ॥

- फादर स्टीफन्स
  ( ख्रिस्तपुराण )


  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

रंग


रंग..........
स्वप्‍नांचे पहावे..
हास्याचे उधळावे..
उत्कटतेचे झेलावे..
होळीचे खेळावे..
चुकीचे पुसावे..
थोडे वेगळेही जपावे..
कधी कागदावर उतरवावे..
मनस्वितेत शोधावे..
तेजस्वितेचे पूजावे..
प्रेमरंगी भिजावे..
आत्मरंगी रंगावे..
आणि
नेत्रदानाने कुण्या एकाच्या जीवनीही आणावे .... रंग !!

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

छटा


डोक्यात जाते ती हवा .. शरिरात होतो तो वात ..
अंगावरून जाते ती झुळूक .. हळूवार घातलेली ती फुंकर ..
घेतलेला तो श्वास .. सोडलेला तो नि:श्वास ..
घोंघावते ते वादळ .. सोसाट्याचा तो वारा .. मंद मंद समीर ..
मनाचे ते उधाण .. विचारांचे ते थैमान ..
सभोवतीचे ते वातावरण ..
आणि प्राणांसाठी तो वायू ..

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Housewife


मध्यंतरी एका कार्यक्रमासाठी बोलावले होते. विषय होता- ’वेगळ्या वाटेने चालताना’.
’आठवणीतली गाणी’ या संकेतस्थळाच्या १० वर्षांच्या प्रवासावर बोलायचे.
खूप उत्सुक श्रोते असल्याने संकल्पना सुचणे, विस्तार, घडत गेलेले बदल, असे अनेक मुद्दे येत गेले.

सर्वसाधारणे अशी समजूत असते की back-end ला एखादा ग्रूप किंवा कमीत कमी एक ’पुरुष’ असेल.
इथे मी एकटी स्त्री असल्याने तर अधीकच कुतूहल.

स्वाभाविकच माझे पूर्वी वेगवेगळ्या महाविद्यालयांमधे गणित, संख्याशास्त्र या विषयांचे प्राध्यापक असणे....  नंतर पुण्यात असताना शिकवलेले Oracle 8i आणि त्यातच कुठेतरी असलेले ’आठवणीतली गाणी’च्या संरचनेचे मूळ....  असे बरेच काही येत गेले.

संकेतस्थळाचा सगळा डौलारा सांभाळताना, सतत बदलत्या internet technology शी कसे जुळवावे लागते अशा तांत्रिक गोष्टींपासून ते संकेतस्थळाचा जो विषय....  गाणी निवडणे....  ती मिळवणे....  त्यांची इतर माहिती गोळा करणे....  करावा लागणारा वेगवेगळ्या स्तरांवरील जनसंपर्क....  त्यावर दुबईतील वास्तव्याचा परिणाम होतो का? तेथील जीवनशैलीमुळे काय आव्हाने येतात?.... वगैरे, वगैरे.

साधारणत: दीड तासांच्या या कार्यक्रमात औपचारिक मुलाखती बरोबर अनौपचारिक गप्पा असल्याने छान मजा आली. कार्यक्रम संपल्यावर एक गृहस्थ भेटायला आले.

"छान वाटलं सगळं ऐकून..  पण बाकी काय करता आपण?"
प्रश्नाचा रोख काहीच न समजल्याने माझे नुसतेच, "म्हणजे ?"
"नाही, म्हणजे काही job करता..   की Housewife ?"
!!

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS