Dear God,
Any future plans?.... or the same old things?
-alka
p.s. सोबत नुकतंच लिहायला शिकलेल्या छोट्यांची काही पत्रं जोडली आहेत.
A Letter to God
May
14
Dear God,
Any future plans?.... or the same old things?
-alka
p.s. सोबत नुकतंच लिहायला शिकलेल्या छोट्यांची काही पत्रं जोडली आहेत.
Read User's Comments11
शब्देंविण संवादु
Apr
14
बरेच दिवसांनी खालच्या gym मध्ये गेले. आत कुणीच नव्हतं. फक्त ती एकटीच बसली होती. खुर्ची खिडकीजवळ ओढून. कदाचित खालच्या lagoon कडे पहात किंवा कदाचित शून्यात. हातात cigarette. चेहरा खूपच गंभीर, सहसा तसा नसलेला. मला पाहिल्यावर तिच्या नेहमीच्या melodramatic, loud style ने म्हणाली, ’कुठे होतीस इतके दिवस? किती वाट पाहिली.”
हे वाक्य इथे जरी ’शब्दात’ लिहिलेलं असलं तरी तसं बोललं मात्र गेलं नाही. कारण आमच्या संवादात शब्द आभावनेच येतात. ती इराणची. माझं अरबीचं आणि तिचं English चं ज्ञान मोजून १० शब्दांपलिकडे नाही. शरीरयष्टी, रंग, संस्कृती, भाषा, lifestyle अशा किती तरी मुद्‌द्यांवर संपूर्णत: भिन्न असलेल्या आम्ही दोघी, इन-मीन २० शब्द आणि अगणित हातवारे यांच्या मदतीने अनेक विषयांवर ’बोलतो’. थेट अगदी आपल्याकडे जसा दृष्ट न लागण्यासाठी मीठाचा वापर होतो तसंच इराणमध्ये पण वाईट नजर घरावर पडू नये म्हणून मीठच वापरतात, असल्या चर्चे पर्यंत काहीही. माझ्या कपाळावर अधून-मधून दिसणाऱ्या कुंकवाचा आणि ’नवरा’ या entity चा काहीतरी संबंध आहे, हे तिला आमच्या गप्पांमधून कळलेलं. त्यामुळे माझ्या नवऱ्याची चौकशी करताना ’क्खुंक्खू’ म्हणत प्रश्नार्थक चेहरा करते.
तिला माझं नाव बऱ्यापैकी उच्चारता येतं कारण ’अल्‌’ आणि ’का’ यांचं अरबी मूळाक्षरांशी साम्य आहे. माझ्यासाठी मात्र ती, ’ती’ च.
आज mood एवढा का गेला म्हणून विचारायला तिच्या जवळ गेले. तिच्या हातातली cigarette काढून विझवली. ग्लासभर पाणी घेऊन आले तर तिचेच डोळे पाण्याने गच्च भरलेले. माझे हात पकडून म्हणाली, ’क्खुंक्खू.... संदूक... ’ आणि समोरच्या पाण्यात बुडवण्याची action.
मला कळलं... म्हणजे वैताग नवऱ्यावर आहे तर ! मग फारसं काळजीचं कारण नाही. नेहमीचच. पुन्हा एकदा तिची typical इराणी melodramatic, loud style. आज हिला हिच्या नवऱ्याला एका पेटाऱ्यात बंद करून समोरच्या पाण्यात बुडवण्याची इच्छा होत आहे तर!
’दे टाळी ! मला...’ असं खोडसाळपणे म्हणण्याचा मोह प्रसंगाचं गांभिर्य पाहून आवरला. पुढचा अर्धा तास ती जे काही सांगत होती ते शब्दश: नाही तरी ’त्या हृदयीचे या हृदयी’ खूप छान पोचलं.
मला नं या आमच्या शब्देंवीण संवादाचं कोण अप्रूप आहे. कारण ज्याच्याशी असा संवाद खरं तर जमायला हवा होता, तिथे ’सिखों ना, नजरों कि भाषा पिया’ अशी कथा आहे. पूर्वी एकदा हा प्रयोग मी करून पाहिला होता. १५-१६ माणसांमध्ये diagonally opposite बसलेल्या नवऱ्याला देहबोलीने काहीतरी सूचवायचा प्रयत्न केला तर त्याने खणखणीत आवाजात सांगितलं होतं, “जरा स्पष्ट सांग. मला असल्या खाणाखूणा काही कळत नाहीत.”
चेहरा
Mar
05
घरी जाताना दूध घेऊन जावे म्हणून गाडी पहिल्या दिसलेल्या सुपर मार्केटशी थांबवली. घाईतच दुधाचा कॅन उचलला आणि check out ला आले. एक counter बंद. दुसऱ्यावरची attendant आणि एक ग्राहक यांच्यात अरबीत चर्चा की वाद... देव जाणे... काही तरी चालू होते. शांतपणे थांबून राहिले. तब्बल पाच-सात मिनिटे गेली असतील.
तेवढ्यात कुठुनसा, तिथेच काम करणारा एक तरूण आला. counter चालू केले आणि म्हणाला, "इकडे या."
या अरबस्तानात, घरापासून दूर, हा अनोळखी माणूस माझ्याशी सरळ मराठीत बोलतोय? त्याच्या गणवेषावरचे नाव पाहिले. 'सादिक अहमद'.
न राहवून विचारले, "तुम्ही माझ्याशी मराठीत बोलताय. येतं तुम्हाला?"
"हो. मस्त. ठाण्याचा नं मी."
"पण मी मराठी आहे हे तुम्हाला कसं कळलं?"
"चेहऱ्यावरचं मराठीपण काही लपतं का?".
विचारांच्या नादात गाडीपाशी आले. ड्रायव्हींग सीटवर बसून बेल्ट लावता लावता rear view mirror मध्ये वाकून, वाकून बघितलं. कुठे आहे हे चेहऱ्यावरचे मराठीपण? ना गळ्यात मंगळसूत्र, ना कुंकू, ना हातभर बांगड्या. साधं jeans, t-shirt आणि कापलेले केस. कुठलाच typical 'मराठी' साजशृंगार नाही.
की ’मराठीपण’ म्हणजे, मी मगाशी रांगेत दाखवलेली चांगल्या शब्दात 'सबुरी' किंवा स्पष्ट शब्दात 'भिडस्तपणा'?
न राहवून परत दुकानात गेले. त्याला विचारलं, हे चेहऱ्यावरचं ’मराठीपण’ म्हणजे काय? तर म्हणतो कसा, "बस्स का... ते असतंच. असं सांगता नाही येत."
माझ्या डोक्यातील किड्यांच्या वसाहतीत आणखीन एकाची भर पडली.
बेरकी, साळसूद, निरागस, हासरे, आढ्यतेखोर, प्रांजळ अशा अनेक ’पणा’ मिरवणाऱ्या चेहऱ्यांनी परतीच्या प्रवासात घेरून टाकलं. खऱ्या जगातले, FB सारख्या virtual जगातले, प्रसंगी भेटणारे, अप्रसंगी टाळावेसे वाटणारे, कितीतरी... त्यांच्यावरचे हे भाव... किती खरे? की नुसतेच आविर्भाव? की हे भाव म्हणजे बघणाऱ्याचे perception... सापेक्ष.
कुठे तरी वाचलं होतं, 'You can take a person out of his country, but not the country out of the person.' ... इथे चेहऱ्याचं वांशिक मूळ असणार.
असंही म्हणतात की 'चाळिशी नंतरचा चेहरा हा तुमचा खरा चेहरा असतो.' ... म्हणजे चेहऱ्यावरचे भाव ही माणसाची आयुष्यभराची कमाई तर.
की शांताबाई म्हणतात तसं... ’हे रान चेहऱ्यांचे माझ्या सभोवती....... हे रान चेहऱ्यांचे घेरीत मज ये असे, माझ्याही चेहऱ्याची मजला न शाश्वती.’
मी आणि माझ्या डोक्यातली ever increasing entropy !!!
’उजेडी राहिले उजेड होऊन’
Feb
02
पंडितजींच्या अस्वस्थ तब्येतीच्या वार्ता जशा कानावर यायला लागल्या, तसं कुठेतरी जाणवायला लागलं होतं की या वेळचा प्रसंग जरा अवघड आहे. एका अनामिक हुरहुरीनं ग्रासलं आणि उपाय म्हणून भीमसेनी गायन ऐकण्याचा जसा काही सपाटाच लावला. मिळेल ते, मिळेल तिथून.
त्या कोसळत्या धबधब्यात आकंठ बुडण्याचा विचार होता. पण त्या धबधब्याचा जोश आणि जोर इतका की त्याच्या काठाकाठाने नुसते तुषारच अंगावर घ्यावेत. व्यक्तीमत्वातली आक्रमकता, रग गाण्यात ठासून भरलेली. ’देहभान’ विसरणे म्हणजे काय, त्या वरच्या निराकार-निर्गुणाशी direct uplink connection जोडणे म्हणजे काय? असे प्रश्न पंडितजींना गाताना पाहिलेल्यांना पडत नाहीत.
पं. भीमसेन जोशींवर मी काही बोलावं, असा कुठलाही अधिकार माझ्याकडे नाही. ना माझा आणि त्यांचा वैयक्तिक परिचय की त्यांच्या घरगुती जीवनाबद्दलचे औत्सुक्य शमवावे, ना माझी संगीत साधना एवढी की त्यांच्या गायकीवर विश्लेषणात्मक काही बोलावे. जस्तीतजास्त एवढंच म्हणता येईल त्यांच्या स्वरवर्षावात भिजून गेलेल्या करोडो रसिकांपैकी एक.
मी मांडलेल्या भीमसेनी गान-यज्ञाची सांगता करताना असं वाटलं... भीमसेन ज्या दिव्यत्वाचा ’अनुभव’ घेत होते त्याची ’अनुभूती’ आम्हा रसिकांना फक्त आणि फक्त, त्यांच्याच मुळे मिळाली.
नामदेवांनी वर्णिलेला ’तीर्थ विठ्ठल क्षेत्र विठ्ठल’ पहाण्यासाठी आमची नामदेवांशी ओळख असण्याची गरज नव्हती. तो आम्हाला पंडितजींनी ’दृक-श्राव्य’ समजावून सांगितला. ’नामा म्हणे मज विठ्ठल सापडला’ म्हणताना तो पांडुरंग पंडितजींच्याही नजरेच्या टप्प्यातच असायचा. ’जो भजे हरि को सदा’ अशा व्यक्तीचे नेमके काय होते, हे ब्रम्हानंदांपेक्षा भीमसेनांमुळे जास्त चांगले समजले. ’रघुवर तुमको मेरी लाज’ सांगणारे तुलसीदास, श्रीरामाकडे, या भीमण्णांपेक्षा अधिक आर्त साकडं घालत असतील, अशी शंकाही कधी आमच्या मनात आली नाही. ’रम्य ही स्वर्गाहून लंका’ असं पंडितजी जेव्हा सांगतात, तेव्हा लंकेचे ऐश्वर्य आणि रावणाचे दशग्रंथी पांडित्यच आमच्या डोळ्यासमोर असतं.
आणि अगदी खरं सांगायचं तर, गदिमांना अभिप्रेत असलेली ’उजेडी राहिले उजेड होऊन’... ही अवस्था, निवृत्ती-सोपान-मुक्ता यांना घेऊन कल्पना करण्यापेक्षा, स्वरभास्कर पं. भीमसेन जोशी यांच्या रुपाने आम्हा रसिकांनी प्रत्यक्ष पाहिली.
मित्र
Dec
15
"माझं नं एकनाथांसारखं झालं आहे."
"काय झालं?
"आहेत माझ्या आयुष्यात काही विंचू. प्रत्येक interaction ला चावतातच. पण मी संत नसल्याने त्रास होतो. "
"बरी आहेस नं आई ?"
"का रे, काही चुकतं आहे का माझं ?"
"हो. खूप. आता तरी शीक ग..."
माझा पडलेला चेहरा पाहून त्याने मला जवळच्या खुर्चीत बसवलं. माझा हात पकडला.
"लक्षात घे, there are some lost causes in this world."
"पण आपण प्रयत्न तर करतच राहिलं पाहिजे नं. ते थांबवून कसं चालणार? म्हणतात नं, प्रयत्ने वाळूचे कण रगडिता तेलही गळे."
"कसलं त्रेता युगातलं, cliché वाक्य हे !!
अशा वेळेस नं आई, तू तुझा सगळा scientific temper गुंडाळूनच ठेवतेस.
विचार कर. वाळूच ती... silicon dioxide... SiO2... त्यात कुठले आले hydrocarbons? कितीही काहीही केलं तरी तेल निघणारंच कसं?"
वाळुतून तेल हे lost cause - नाही का?"
"हं...."
"त्यापेक्षा एका point नंतर 'not my kid, not my problem’ असं म्हणून बाजुला व्हायला शीक.
एकदा ठरवलंस नं की जमेलच तुला. बघ थोडी attitude adjustment करून."
माझ्या चेहऱ्यावर येऊ लागलेला confidence पाहून त्याने समाधानाने back-pack उचलली आणि त्याच्या विमानाच्या दिशेने निघाला.
माझ्या पासून अर्धा जग दूर... त्याची स्वत:ची रोजची लढाई लढायला... ताठ मानेने.
एक स्पर्श...
Nov
29
| एक स्पर्श.. | जीवनाचा... चिमुकला, लुसलुशीत... कुशीत वाढणारा. |
| एक स्पर्श.. | सुरकुतल्या, थरथरत्या हातांचा... उबदार क्षमेचा. |
| एक स्पर्श.. | कोऱ्या करकरीत कागदावरील छापील अक्षरांचा... उत्सुकता वाढवणारा. |
| एक स्पर्श.. | वाकून केलेला, सश्रद्ध, आशादायी... त्या निराकाराच्या मूर्त रूपास. |
| एक स्पर्श.. | नाळ तुटण्याआधीपासून ओळखीचा... मायेने ओथंबलेला. |
| एक स्पर्श.. | मूल्य असलेल्या कागदांचा. भौतीक अस्तित्वाच्या प्रश्नांची उत्तरं घेऊन येणारा. |
| एक स्पर्श.. | गर्भ रेशमी पदराचा... खानदानी, शालीन... आदराने मान आपसूक झुकवणारा. |
| एक स्पर्श.. | कातर संधीप्रकाशातील गूढ सावल्यांचा... काळजाचा ठोका चुकवणाऱ्या भीतीचा. |
| एक स्पर्श.. | गर्दीतला... असभ्य, किळसवाणा, अपवित्र. |
| एक स्पर्श.. | निखळ, सुंदर मैत्रीचा... स्त्री-पुरुष भेदाभेद निर्थक ठरवणारा. |
| एक स्पर्श.. | चमकत्या, झळाळत्या धातुचा... मोहमयी. |
| एक स्पर्श.. | लख्ख... मनातला अंध:कार नाहीसा करणाऱ्या ज्ञानाचा. |
| एक स्पर्श.. | काळ्याभोर सृजनतेचा. आकाशाला गवसणी घालू पाहताना पायाखालील भक्कम आधाराचा. |
| एक स्पर्श.. | चांदण्याचा... दिल्या-घेतल्या वचनांचा, जन्मसोबतीचा. |
| एक स्पर्श.. | वरवर कठोर... शिस्त, धाक असल्या शब्दांच्या आडून दिलेल्या अनुभवी सल्ल्यांचा. |
| एक स्पर्श.. | हरवलेला... आठवांच्या तुडुंबात बुडून धूसर होत गेलेला. |
| एक स्पर्श.. | थंड... निर्वाणीचा. पारलौकिकाच्या दिशेने घेऊन जाणारा. |
Related posts : वाफ
’देव’ ने दिलेला ’आनंद’
Nov
19
कोण?... ते नाव सांगायची गरजच नाही.
काही दिवसांपूर्वी मोहनचा फोन आला. "देवजींबरोबर आलोय. त्यांना अलीकडे सोबतीची गरज असते. मग मी जातो त्यांच्या बरोबर, म्हणतील तिथं, सगळं बाजुला ठेवून. उद्या दुपारी थोडा रिकामा वेळ आहे. येतेस ? कॉफी पिऊ."
मोहन खूप जुना मित्र. थोड्या गप्पा झाल्यावर अचानक उठून म्हणाला, "चल. देवजींना भेटून येऊ. आवडेल त्यांना... म्हणजे ते म्हणाले आहेत तसं."
दुबईतल्या पंचताराकीत हॉटेलच्या त्या खोलीत देव आनंदजी बसले होते. नव्वदीकडे झुकलेलं वय, वयाने आक्रसलेली देहयष्टी, हातांना किंचित कंप... नेमकं काय करावं ? नमस्कार करावा की handshake या संभ्रमात असताना त्यांनीच माझा हात हातात घेऊन बसवलं. तो तसाच ठेऊन ते काहीबाही विचारत होते. मी काय उत्तरं दिली आठवत नाही. कारण flashback मध्ये मला दिसत होता तो ऐन उमेदीतला देव आनंद...
मधुबाला समोर ’देखी सबकी यारी’ म्हणून फुरंगटून बसणारा... साधनाला ’तो किस तरह निभाओगी’ म्हणून विचारणारा... नूतनला काचेच्या ग्लासमध्ये पहात ’इक घर बनाऊंगा, तेरे घर के सामने’ म्हणून बजावून सांगणारा, वहिदाच्या लक्ष न देण्यामुळे हताश होऊन ’दिन ढल जाये पर रात न जाये’ म्हणणारा आणि नंदाच्या ’लिखा है तेरी आखों में किसका अफसाना?" ला उत्तर देताना खट्याळपणे आपली ’रोजाना’ आदत सांगणारा...
वर्तमानात आल्यावर मात्र समोर दिसत होतं ते फक्त एक वयोवृद्ध व्यक्तीमत्व, अतिशय प्रेमळ नजर, सुहृद स्पर्ष, बराचसा एकटेपणा आणि थकलेलं शरीर.
देव आनंद हात हातात धरून बसला, म्हणून तो हात आठ दिवस न धुणे... असलं काही करण्याचं ना त्यांचं वय ना माझं !
पूर्णवेळ त्यांच्यासमोर काहीच बोलू न शकलेली मी, निघताना मात्र खाली वाकले आणि त्यांना एवढंच म्हंटलं, "देव जी, आपका और हमारा रिश्ता तो काफी पुराना है । और... जो खत्म हो इसी जगह... ये ऐसा सिलसिला नहीं ।" त्यावर ते त्यांची typical मान हलवत हलकंसं हसले.
वाफ
Nov
09
समोरच्या पातेल्यात भाजी शिजत होती. तिचं ते खदखदणं तिच्या भोवती आणखीनच वाफ निर्माण करत होतं. त्या गच्च साठलेल्या वाफेचा दाब वरचं झाकण मुकाट सहन करण्याच्या प्रयत्नात... पण तो ताण असह्य झाला की ते बापडं किंचित उडी मारायचं आणि आतल्या थोड्याशा वाफेला बाहेर जाऊ द्यायचं. ना त्या वाफेला धग जास्त ना जोर. नुसती मधुनच 'बुडुक' करून बाहेर पडणार. कुणाला दुखावण्याची क्षमताच तिच्यात नव्हतीच.
..... हे सगळं कसं घरातल्या एखाद्या गृहीत धरलेल्या स्त्री सारखं. तिचा वैताग, अस्वस्थता ती शक्यतो आतल्याआतच ठेवणार. बाहेर पडेल तेव्हासुद्धा 'minor irritation' च्या पलीकडे त्याचं कुणालाच महत्त्व नाही.
शेजारीच प्रेशर कुकर. त्यातल्या वाफेचं वागणं पण त्याच्याच सारखं भारदस्त. उगीच अधेमधे बाहेर पडणार नाही. आतल्या आत शांतपणे जमत राहील. पण जेव्हा बाहेर पडेल तेव्हा मात्र जोरात. आवाज करत. सगळं घर दणाणून सोडत. तरीही केव्हा थांबायचं हे ह्या वाफेला पक्कं माहिती. हिचा safety valve शक्यतो उडत नाही.
..... जशी कुटुंबातली एखादी ज्येष्ठ व्यक्ती. कुठे, केव्हा, किती आवाज चढवायचा यावर संपूर्ण ताबा.
तिस-या शेगडीवरच्या तव्यावर पोळी. हिच्या वाफेला फारसा जोर नाही. पण कुठुन, कधी बाहेर पडेल ते सांगता येत नाही. चटका लावून जाणं हिला चांगलं जमतं. मग हात पाण्याखाली गेला तरी झालेल्या जखमेची हुळहुळती जाणीव बराच वेळ रहाणार. ही मात्र करूनसवरून नामानिराळी.
..... जशी एखादी चंट, तैयार, सगळ्यांना पुरून उरणारी ठमाकी. या unpredictable, hurting nature मुळे सगळे हिच्याशी जपून वागणार.
प्रत्येक वाफेची बाहेर पडण्याची पद्धत वेगळी, परिणाम वेगळा. पण बाहेर पडणं मात्र आवश्यक.माणसाचं खदखदणारं मन. तिथं साचणारी वाफ.. तिचाही निचरा होणं नितांत गरजेचं. नाही तर काही काळाने depression चा स्फोट किंवा करपलेलं मन !!
पण त्या वाफेची बाहेर पडण्याची पद्धत, हा मात्र ज्याचा त्याचा choice.
Related posts : एक स्पर्श
बाबुराव
Nov
01
त्याचं ते आगंतुक येणं कोणालाच आवडलं नाही. सगळ्यांच्या डोळ्यादेखत तो सुळकन्‌ घरात घुसला आणि कुठेतरी दडी मारून बसला. मूषक-पुत्रच तो... त्याला लपायला कितिकसा वेळ आणि जागा लागणार !
त्याच्या येण्याने रंगलेल्या गप्पांवर एकदम विरजण पडलं. फटाफट बाकीच्या खोल्यांची दारं बंद झाली. खालच्या फटींना सतरंज्या, चादरी लावण्यात आल्या. घरातले आई-बाबा काठी, कुंचा असली आयुधं घेऊन लढाईच्या पवित्र्यात उभी राहिली. छोट्या दोघांना गप्प बसण्याचा, हालचाल न करण्याचा सज्जड दम भरण्यात आला.
तो अतिशय चपळ आणि उत्साही होता. शेवटी पोरंच ते... कोणाचं का असेना ! त्याच्यासाठी सुरुवातीला हा लपंडावाचा खेळच होता... मग कुठे तो दमायला लागल्यावर त्याला हा जीवन-मरणाचा खेळ असल्याचं लक्षात आलं.
या युद्ध सदृश्य परिस्थितीत साधारणत: दोन तास गेले असतील. तेवढ्यात त्याने कुठली तरी एक फट मिळवली आणि आजोबांच्या खोलीत जीवाच्या आकांताने पळ काढला. सगळे हताश होऊन बसले.
तेवढ्यात कुणीतरी म्हंटलं, "बाबुराव आता अजोबांबरोबर वामकुक्षी घेतील."
"कोण बाबुराव ?"
"तेच ते. उंदराचं पिल्लू. रहाणारच आहे काही काळ आपल्याबरोबर तर त्याला एक छानसं नावच देऊ की."
त्या एका वाक्याने वातावरणातला ताण नाहिसाच झाला. मग काय, बाबुरावांच्या हालचालींचं live reporting कुणी न कुणी तरी द्यायला सुरुवात केली.
"बाबुरावांनी मुक्काम सध्या सोफ्याखाली हलवला आहे."
"कपाटाखालून बाबुरावांचे डोळे काय पण चमकतात !"
"बाबुरावांचा रंग काय मस्त shimmering black आहे. आई, same ह्याच colour चा dress हवाय मला."
"बाबांनी बाबुरावांची सुंदर कोंडी केली होती पण बाबांच्या हातावर तुरी देण्यात बाबुराव यशस्वी झाले आहेत."
दोन दिवसांनी घरातल्या छोटूचा फोन आला. "sad news आहे. बाबुराव expired. आम्हाला खरं तर त्यांना मारायचं नव्हतं, नुसतं घराबाहेर घालवायचं होतं. पण फटका जरा जोरातच लागला. मी आणि ताईने खाली एक खड्डा खणून त्यांना burial दिलं. वरती फुलं पण ठेवली. आज बाबुराव नाहीत तर घर कसं शांत शांत वाटतंय्‌."
Sorted (2)
Oct
24
मध्यंतरी एकदा अनघानं एक प्रश्न मांडला होता. म्हणजे असे प्रश्न तिला आणि मला सततच पडत असतात. म्हणाली, "झाडांच्या कुंड्यांचं एक बरं असतं. किडे झाले की कुंडी खिडकीच्या जवळ, सूर्याच्या प्रकाशात ठेवली की ते निघून जातात. पण डोक्यातल्या किड्यांचं काय ? "
मी ही असंच उत्तर ठोकून दिलं होतं. "डोक्याचंही बहुतेक तसंच असावं. 'ज्ञानाचा प्रकाश' पडला तर त्या किड्यांची गच्छंती."
हे उत्तर दिल्यापासून सारखं guilty वाटतंय्‌. उगीच काही तरी बरळल्या सारखं किंवा अध्यात्मिक पोपटपंची केल्या सारखं. का बोललो आपण असं? मुळात गरजच काय होती असं पुस्तकी उत्तर देण्याची? आणि अनुभवाचं काय? आपल्या डोक्यातल्या किड्यांची वसाहत तर वाढता वाढता वाढे अशीच. मग कसला हा ढुढ्ढाचार्याचा आविर्भाव ?
एका सहज संभाषणातून सुरू झालेला... 'आपुलाची वाद आपणांसी', continued...
काल एका मित्राच्या घरी गेले. घरात नेहमीची नसलेली शांतता. लेकीला नुसत्या नजरेनंच विचारलं, "काय झालं ?"
"बाबा मन्यावर चिडलाय. अभ्यास करत नाही म्हणून. कुणीही त्याच्याशी बोलायचं नाही असं सांगितलंय्‌."
एकटा पडला असेल बिचारा असा विचार करत दुसरीतल्या मन्याच्या खोलीत डोकावलं. पुस्तक-वही-पेन्सील यांच्याशी जुळवून घ्यायचा प्रयत्न करत त्याने माझ्याकडे पाहिलं आणि शांतपणे म्हणाला, "कुणी आपल्याशी बोललं नाही तर आपण काही मरत नाही. फक्त आपल्याला काही वेळ ऐकू येत नाही. एवढंच."
त्या क्षणी तो एवढासा जीव माझ्यापेक्षा किती तरी sorted वाटून गेला.
Related posts: Sorted ?, Sorted (3)
स्टेपनी
Oct
19
College मध्ये असताना अ. भा. विद्यार्थी परिषदेच्या कामाच्या निमित्ताने गावोगावी पुष्कळ प्रवास व्हायचा. बहुतेक ठिकाणी फक्त महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची गाडी... थोडक्यात S.T. bus च पोहोचू शकायची. या प्रवासांमध्ये दिसलेल्या ग्रामीण मराठी जीवनाच्या अनेक छटांनी आम्हा शहरी मुलांना कधी बुचकळ्यात टाकलं तर कधी आचंबीत केलं... पण त्यात नेहमीच जीवनाला थेट भीडण्याच्या, विजिगिषु वृत्तीचं दर्शन घडलं. हा प्रसंग मात्र अगदीच वेगळा.....
अशाच एका प्रवासात आमचा group एका bus मधे चढला. जेमेतेम उभं रहायला जागा. मी जिथे उभी होते त्या शेजारच्या बाकड्यावर एक मुंडासंवाले काका बसले होते. रापलेला, सुरुकुतलेला पण प्रेमळ चेहरा. वयाचा अंदाज लावणं कठीण. त्यांच्या पलिकडे २ बायका. डोक्यावरून पदर, हातभर गोंदण आणि बांगड्या. सतत एकमेकींशी काहीतरी बोलत, हसत होत्या. ते काका त्यांना दामटायचे. "गपा. कवाधरून कावकाव लावलीया." त्या २ मिनिटे गप्प बसायच्या की पुन्हा गप्पा चालू.
माझ्या नेहमीच्या सवयीने मी त्या तिघांमधील नात्याचा आणि त्या नात्याच्या quality चा अंदाज बांधत होते. अर्थातच त्यांच्यात खूप सख्य होतं, पण नातं ?
थोड्यावेळाने माझी दया येऊन त्यांनी मला टेकायला जागा दिली. सहज काकांना विचारलं, "कुठं चालला?"... "जत्रंला, आमच्या 'family' ला लई आवडतं".
त्या दोघींमधील नेमकी 'family' कोण हे न कळल्याने मी दोघींकडे मोघम नजर टाकली. माझा गोंधळ त्या तिघांच्याही लक्षात आला. त्या दोघी तोंडाला पदर लावून फिदिफिदी हसायला लागल्या. मग काकांनीच माझी अडचण दूर केली. "ते पल्याड बसलंय्‌ ते आमचं खटलं, हिकडं शेजारी बसलिया ती श्टेपनी"....... !!!!!!!
आज इतक्या वर्षांनी हे आठवायचं कारण ? कुठल्यातरी T. V. मालिकेत एक बायको आपल्या नवऱ्याचं लग्न दुसऱ्या कुणाशी तरी लावून देत होती. सात्वीक संतापाने चिडलेली मैत्रीण म्हणत होती, "काहीही दाखवतात मेले. reality शी काही संबंधच नाही."
Truth is stranger than fiction... Or... Fiction is just a reflection of truth?
Sorted ?
Oct
06
"एकदा नं डोकं आवरायला काढलं पाहिजे. नुसताच पसारा झालाय. सगळा वैचारीक गोंधळ."
"ते शक्य नाही.. त्यासाठी आधी तुला पसाऱ्याच्या definition पासून सुरुवात करायला लागेल."
"???"
"एखादी वस्तू त्याच्या जागेवर नसणं म्हणजे पसारा... बरोबर?"
"हो. तेच तर झालंय. सगळे कसे अस्ताव्यस्त, विखुरलेले विचार."
"पण त्यांच्या अशा ठरलेल्या जागा असतातच कुठे?"
"हं. कमीत कमी नासके, कुजके, खराब काढून तरी टाकता येतील."
"असं वाटतं तुला ? खरं सांगतो, विचारांचं मांजरासारखं असतं. घरात नको म्हणून कितीही दूर सोडून आलं तरी आपण घरी पोहोचायच्या आत ते आपल्या घरात."
"मग काही सुजलेले, bloated.. अवास्तव महत्व मिळाल्याने गर्विष्ठ झालेले.. त्यांची तरी हवा काढून घेते."
"ती जागा दुसरे भरून काढतील. म्हणजे विचारांची पिलावळ आणखीनच वाढणार."
"कमीत कमी sorting तरी?"
"ते कसं? त्यासाठी तुला प्रत्येकावर एक आणि फक्त एकच लेबल लावायला लागेल आणि त्यांना एका जागी ठेवायला लागेल. एकच लेबल लावणं अवघड आहे पण एक वेळ जमेल. एका जागी ठेवणं ? सगळेच विचार भरकटणारे..."
माझा बौद्धिक गुंता आणखीनच वाढवून तो निघून गेला.
Related posts: Sorted(2), Sorted (3)
Disclaimer
Sep
09
एक सात-आठ वर्षांचं पिल्लू. अमेरिकेतून सुट्टीसाठी आलेलं. एक छोटिशी सायकल चालवताना स्वत:तच मग्न. तिथेच त्याच्यापेक्षा तीन-चार वर्षांनी लहान एक छकुली त्याच्याकडे आसुसल्या नजरेने पहात उभी. तो जे काय करतोय त्याचा आनंद आपण घेऊ शकत नसल्याचे भाव चेहर्‍यावर. तेवढ्यात कुणीतरी म्हणालं, "अरे पिल्लू, एकटाच काय चक्कर मारतोस, छकुलीला पण घे नं, double seat."
तो जरा विचारात पडला. मग Ok म्हणाला. काहीतरी पुटपुटत सायकल थांबवली. स्वत:शीच बोलत म्हणाला, "I think I should make her sign some kind of a waiver. Who knows, if she falls down... she may sue me." मी स्तब्ध.
विश्वास न बसल्याने वाटलं पुन्हा एकदा विचारावं. "पिल्लू, come again."
"Oh! You are listening. No isuues. I was just venting".
मी अक्षरश: frozen. अजून आयुष्यात जबाबदारी म्हणजे काय, याचा काडीमात्र अंदाज नाही. पण कशाला जबाबदार नाही, किंवा खरं तर जबाबदार न रहाण्यासाठी काय करावे लागेल, हे मात्र नक्की माहिती.
मग जरा जास्त खोलात जाऊन विचार करण्याचा प्रयत्न केला... ह्या disclaimers ची कल्पना नीट समजावून घेतली. आणि मस्त !!! अवतीभवतीची 'असं कसं?' म्हणून पडणारी बरीचशी कोडी सहसा उलगडली.
थोडक्यात, एकदा कायद्याच्या चौकटीत या disclaimers ची बाजू पक्की केली, की आपल्या कृतीच्या होणा-या कुठल्याही परिणामांना आपण जबाबदारच नसतो.
तो परिणाम हा भोगणा-याचा 'choice' ठरतो... हे छान समजलं.
त्यामुळे TV वरच्या वाहिन्या, घराघरात सहकुटुंब बघितल्या जाणा-या कार्यक्रमांच्या promos च्या नावाखाली, बिभत्स दृष्यांचा मारा करण्याचे धाडस कशा करतात...
वित्तीय संस्थांनी जाणिवपूर्वक, अवाजवी गुंतवणूक केली व संपूर्ण जागास वेठीस धरले. यातून त्या कशा नामानिराळ्या राहिल्या ...
CWG च्या ढिसाळ नियोजनाची, संलग्न भ्रष्टाचाराची, प्रत्यक्ष अथवा नैतीक अशी कुठलीच जबाबदारी सुरेश कलमाडींची कशी नाही ...
किंवा एखाद्या राजकीय नेत्याला निवडून देताना, त्याला मत देणे म्हणजे.. एका अर्थाने त्याने दिलेल्या 'उत्तरदायकत्वास नकार (*)'.. यावर शिक्कामोर्तब करणे कसे असते.. असं बरंच काही..
पण शेवटी हा विचार तरी उरतोच ... आपल्या जन्मा बरोबरच आपल्याशी निगडीत असलेल्या एका fine print चं काय? ज्यात लिहिलेलं असतं .... 'माझ्या आयुष्याला मी आणि फक्त मीच जबाबदार आहे.'
इथे तर कुठलेच disclaimer चालत नाही !
Disclaimer:
(*) - 'उत्तरदायकत्वास नकार' हे disclaimer या शब्दाचे मराठीत अधिकृत भाषांतर आहे. या संदर्भातील कुठल्याही दुमतास मी जबाबदार नाही.
नीरव
Jul
26
सकाळी ६.३० ते संध्याकाळी ७.३० घरी कुणीच नसतं. घर ३०व्या मजल्यावर. खालच्या रस्त्यावरचे आवाज नाहीत... शेजारच्या मस्जिदीतले पुकारे नाहीत… असते घर भरून राहिलेली शांतता आणि मी.
अचानक गेल्या १० वर्षात न घडलेली गोष्ट घडली. वीज गेली. आणि पूर्वी आवाजाचा स्टोव्ह बंद झाला की जसं वाटायचं, तसं झालं. AC + firidge + etc असा एक collective humming sound बंद झाला… म्हणजे ती शांतता नव्हतीच तर... त्या शांततेही एवढा गोंगाट होता !
आता एरव्ही न ऐकू येणारे आवाज ऐकू यायला लागलेत... लॅपटॉपचा फॅन... बरं झालं… त्याची बॅटरीच संपली… हे घड्याळ… नकोच त्याची टिकटिक... बंदच करावं… आता हे काय?... पुस्तकावर दिलेला ताल... मनातल्या गाण्यावर... ही कधी लागली सवय? ... बंद करायला हवी... आता तरी 'नीरव' शांतता ?
हं !… आता डोक्यातले विचार कलकलाट करायला लागलेत. मेले फारच झालेत. थोडे कमी करायला हवेत... आणि 'तो' एक विचार तर फारच घोंघावणारा... नानाच्या 'एक मच्छर' सारखा… त्याचा पहिल्यांदा खातमा केला पाहिजे... त्यात ही कसली धडधड ?… माझ्याच काळजाची की… ती कशी बंद करणार ?
चला… 'ती' नीरवता बहुतेक 'ही' धडधड थांबल्यावरच.................. !!
निरागस
Jul
21
तो त्याच्या वडिलांच्या खांद्यावर होता. डुगडुगणारी मान, गोल गोल डोळे, डोक्यावर तुळतुळीत टक्कल. जवळ जवळ सहा फूट वडिलांच्या खांद्यावर हा जेमतेम सव्वा फूट. वय असेल ५-६ महिने. टुकुर टुकुर डोळ्यांनी सगळीकडे पहाणं चाललं होतं. नजरेत सगळ्या जगाबद्दलची उत्सुकता ठासून भरलेली. माझी प्रत्येक हालचाल निरखून पहात होता.
त्याचं निरिक्षण करण्याच्या नादात २ coke चे cans उचलले आणि shopping trolly मध्ये टाकताना बाजूच्या २ cans ना धक्का लागला. ते खाली पडले. धप्प धप्प असा आवाज झाला. त्याला दचकायला पुरेसा. त्याच्या नजरेत धरणीकंप झाल्याचे भाव. त्याने माझ्याकडे पाहिलं. मला हसूच आलं. त्याने अर्धा क्षण डोळे बारीक केले, कपाळाला आठ्या घातल्या. मग तोंडाचं बोळकं पसरवीत मनापासून, दिलखुलास हसला. हसताना मानेचा तोल गेला. नाक वडिलांच्या खांद्यावर आपटलं, जीवणी भोवतीचा सगळा ओलावा वडिलांच्या शर्टाला पुसला गेला. ह्यावेळेस त्याचं त्यालाच हसू आलं- स्वत:च्या फजितीचं. मग बराच वेळ मान तिरपी करून मला मिश्किल हास्य देत राहिला.
माझ्यासाठीही जग खूप सुंदर झालं. उरलेला संपूर्ण दिवस मोरपीसा सारखा तरंगत, हलका गेला.
Subscribe to:
Posts (Atom)